تحول دیجیتال در سلامت و نقش پرستاری

انقلاب فناوری‌های دیجیتال، تحولی سریع و مثبت را در نظام‌های سلامت رقم زده است. این انقلاب، ارائه خدمات پرستاری و شیوه تعامل افراد با سلامت و تندرستی خود را تسهیل کرده است. استفاده از فناوری‌های سلامت دیجیتال به بخشی جدایی‌ناپذیر از عمل حرفه‌ای پرستاری در دوران معاصر تبدیل شده است. فناوری‌های دیجیتال این ظرفیت را دارند که دسترسی عادلانه و همگانی به خدمات سلامت را تقویت کنند، کارایی و قابلیت اعتماد نظام‌های سلامت را افزایش دهند، ایمنی بیماران و کارکنان سلامت را بهبود بخشند، به کمبود نیروی انسانی در حوزه سلامت پاسخ دهند، هزینه‌ها را کاهش دهند و در نهایت، پیامدهای سلامت افراد را ارتقا دهند.

سلامت دیجیتال می‌تواند در تقویت و گسترش فعالیت‌های ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری‌ها، تشخیص، مدیریت، بازتوانی و مراقبت تسکینی نقش کلیدی ایفا کند؛ آن هم در چارچوب نظامی که به حریم خصوصی و امنیت اطلاعات سلامت بیماران احترام می‌گذارد و محوریت را بر انسان قرار می‌دهد. سازمان جهانی بهداشت (WHO) بر این باور است که اگر سلامت دیجیتال به‌درستی اجرا شود، می‌تواند به‌طور بنیادین پیامدهای سلامت را متحول سازد و دستیابی به پوشش همگانی سلامت (UHC) را ممکن کند.

برای بهره‌برداری کامل از این مزایا، تحول دیجیتال در بخش سلامت نه تنها به پیشرفت‌های فنی، بلکه به سازگاری نگرش‌ها، مهارت‌ها و فرهنگ کاری در میان نیروی انسانی حوزه سلامت نیز نیاز دارد.حرفه پرستاری باید در این تحول نقش فعال ایفا کند و همگام با آن حرکت نماید تا اطمینان حاصل شود که فناوری سلامت دیجیتال به‌گونه‌ای طراحی و به کار گرفته می‌شود که نیازهای افراد، خانواده‌ها، جوامع و کارکنان سلامت را برآورده کند.

جامعه پرستاری باید به بازنگری مداوم در شیوه‌های انجام مراقبت بالینی، آموزش، پژوهش و سیاست‌گذاری در دنیای دیجیتال بپردازد. پرستاران به عنوان هماهنگ‌کنندگان و ارائه‌دهندگان مستقیم مراقبت، مدیران نظام‌های سلامت، کارکنان اطلاعاتی و واسطه‌های دانش، باید درک عمیق‌تری از فناوری‌های سلامت دیجیتال داشته باشند، ارزش و اهمیت آن را بشناسند، در این حوزه مشارکت فعال داشته باشند و شایستگی‌های خود را در استفاده از این فناوری‌ها به‌طور مستمر ارتقا دهند.

سلامت دیجیتال، «حوزه‌ای از دانش و عمل است که با توسعه و استفاده از فناوری‌های دیجیتال در ارتباط است». این تعریف، مفهوم سلامت الکترونیک (eHealth) را در بر می‌گیرد اما فراتر از آن می‌رود و شامل استفاده افراد از دستگاه‌های هوشمند و متصل (مصرف‌کنندگان دیجیتال) و نیز سایر کاربردهای فناوری‌های دیجیتال در حوزه سلامت می‌شود؛ از جمله اینترنت اشیاء، رباتیک، محاسبات پیشرفته، تحلیل کلان‌داده‌ها و هوش مصنوعی (AI) . فناوری‌های دیجیتال می‌توانند تشخیص‌های بالینی را بهبود دهند، تصمیم‌گیری‌های درمانی مبتنی بر داده را تقویت کنند، درمان‌های دیجیتال (Digital Therapeutics) را تسهیل نمایند، در اجرای کارآزمایی‌های بالینی به کار روند، خودمراقبتی بیماران را ارتقا دهند و دانش، مهارت و شایستگی مبتنی بر شواهد را برای متخصصان سلامت افزایش دهند. این فناوری‌ها از طریق ثبت، ذخیره‌سازی و تبادل داده‌ها و اطلاعات در سراسر زیست‌بوم سلامت، از نظام مراقبت بهداشتی پشتیبانی می‌کنند.

بر اساس «راهبرد جهانی سلامت دیجیتال» سازمان جهانی بهداشت، سلامت دیجیتال باید جزئی جدایی‌ناپذیر از اولویت‌های نظام سلامت هر کشور باشد و کشورها تشویق می‌شوند تا نیروی انسانی سلامتِ دارای مهارت‌های دیجیتال تربیت کنند. هم‌زمان با آن‌که کشورها به توسعه و بومی‌سازی راهبردهای سلامت دیجیتال خود ادامه می‌دهند، پرستاران نقشی کلیدی در ایجاد زیست‌بومی بین‌المللی، متصل و قابل تعامل (interoperable) برای سلامت دیجیتال دارند. پرستاران، به عنوان هماهنگ‌کنندگان اصلی مراقبت، می‌توانند با گردآوردن ذی‌نفعان مختلف، به تقویت این زیست‌بوم و افزایش قابلیت همکاری میان نظام‌های سلامت کمک کنند. آن‌ها با استفاده از استانداردهای بین‌المللی واژگان و اصطلاحات بالینی که برای پیامدهای مثبت سلامت، ارتقای ایمنی بیمار و طراحی مدل‌های مراقبتی مبتنی بر نیازهای بیماران حیاتی هستند، نقشی برجسته در ارتقای کیفیت مراقبت ایفا می‌کنند.

هوش مصنوعی به‌طور فزاینده‌ای برای پاسخ به چالش‌های اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، سلامت و بشردوستانه در سراسر جهان به کار گرفته می‌شود. در این زمینه، حرفه پرستاری باید در تمام مراحل مرتبط با هوش مصنوعی - از طراحی و توسعه تا اجرا - حضور فعال و معنادار داشته باشد و به عنوان رهبر و پیشگام در گفت‌وگوها و سیاست‌گذاری‌های مربوط به کاربرد AI در نظام‌های سلامت ایفای نقش کند.

پرستاران به‌طور گسترده و مکرر از فناوری‌های سلامت دیجیتال استفاده می‌کنند. برخی از نمونه‌های رایج این فناوری‌ها شامل پرونده‌های الکترونیک سلامت (EHRs)، برنامه‌های سلامت از راه دور و مراقبت مجازی، روش‌های نوآورانه آموزش پرستاری و یادگیری از راه دور، ابزارهایی مانند دستگاه‌های یافتن ورید برای کانولاسیون درون‌وریدی و نیز کاربرد هوش مصنوعی برای بهبود تصمیم‌گیری‌های بالینی است.

فناوری‌های دیجیتال فرصت‌های چشمگیری را برای بهبود شرایط کاری پرستاران فراهم می‌کنند. این فناوری‌ها به کارکنان سلامت اجازه می‌دهند تا دامنه و گستره فعالیت‌های خود را گسترش دهند، کارایی را از طریق افزایش سرعت و صرفه‌جویی در زمان جابه‌جایی در محیط‌های شهری و مناطق دورافتاده ارتقا دهند. علاوه بر این، قابل‌حمل بودن ابزارهای دیجیتال، انعطاف‌پذیری بیشتری در ارائه خدمات فراهم کرده و هماهنگی در مراقبت از بیماران را تسهیل می‌کند.

فناوری شبیه‌سازی مجازی (Virtual Simulation) که در محیط‌های یادگیری دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد، به‌طور فزاینده‌ای به عنوان ابزاری مؤثر در آموزش پرستاری به کار گرفته می‌شود تا فرایند یادگیری و ارائه مراقبت را ارتقا دهد. این فناوری با ایجاد پیوند میان نظریه و عمل، موجب افزایش اعتماد به‌نفس فراگیران می‌شود و به بهبود ایمنی بیماران و پرستاران کمک می‌کند.

با وجود مزایای فراوان سلامت دیجیتال، این حوزه بدون چالش و مخاطره نیست. از جمله چالش‌ها می‌توان به پیچیدگی فزاینده دستگاه‌ها که موجب افزایش بار کاری پرستاران می‌شود، نبود ارتباط مؤثر میان تجهیزات که دسترسی به اطلاعات را مختل می‌کند، کاهش تعامل و ارتباط مستقیم با بیماران، و سایر مسائل مرتبط با ایمنی بیمار و حریم خصوصی اشاره کرد. سطوح متفاوت سواد سلامت دیجیتال در میان کارکنان نظام سلامت نیز بر تجربه و درک آنان از مداخلات سلامت دیجیتال تأثیرگذار است. بسیاری از برنامه‌ها و ابزارهای سلامت دیجیتال با در نظر گرفتن نیازهای حرفه پرستاری طراحی نشده‌اند و به‌طور عمده ماهیتی پزشکی دارند؛ از این رو، کاربری آنها برای پرستاران دشوار و ناکارآمد است و در نتیجه می‌تواند مانعی در مسیر ارائه مراقبت پرستاری مؤثر باشد. همچنین، استانداردهای بین‌المللی واژگان پرستاری که برای ثبت داده‌های دقیق و قابل مقایسه در نظام‌های مبتنی بر ارزش (Value-Based Healthcare) به کار می‌روند، اغلب در پرونده‌های الکترونیک سلامت مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

شکاف دیجیتال؛ فاصله‌ای که میان افرادی که به فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات دسترسی دارند و آن‌هایی که از آن محروم‌اند وجود دارد، جهانی را ایجاد کرده است که در آن منافع تحول دیجیتال به‌طور برابر میان کشورها یا گروه‌های اجتماعی توزیع نمی‌شود. «شکاف جنسیتی دیجیتال» نیز میان زنان و مردان مشاهده می‌شود، زیرا زنان و دختران با موانع بیشتری در مسیر دسترسی و استفاده از فناوری‌های دیجیتال مواجه‌اند. با توجه به این‌که زنان اکثریت نیروی کار پرستاری را تشکیل می‌دهند، افزایش به‌کارگیری فناوری‌های دیجیتال در حرفه پرستاری می‌تواند به کاهش این شکاف کمک کند. همه‌گیری کووید-۱۹ موجب گسترش استفاده از فناوری‌های سلامت دیجیتال و در نتیجه افزایش تقاضا برای پرستارانی با مهارت‌های مرتبط با سلامت دیجیتال شد. تحول دیجیتال در حرفه پرستاری و مشارکت پرستاران در پیشبرد سلامت دیجیتال، از اولویت‌های کلیدی در توسعه نیروی انسانی سلامت و نیز در حمایت از تحقق اولویت‌های جهانی سلامت به شمار می‌آید.

References

1. World Health Organization. Global strategy on digital health 2020-2025 [Internet]. Geneva: World Health Organization; 2021 [cited 2023 Jun 15]. Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/344249/9789240020924-eng.pdf
2. OECD. Empowering the health workforce: Strategies to make the most of the digital revolution [Internet]. Paris: OECD Publishing; 2021 [cited 2023 June 15]. Available from: https://www.oecd.org/health/health-systems/Empowering-Health-Workforce-Digital-Revolution.pdf
3. Konttila J, Siira H, Kyngäs H, Lahtinen M, Elo S, Kääriäinen M, et al. Health care professionals’ competence in digitalization: A systematic review. J Clin Nurs [Internet]. 2018 Oct 20 [cited 2023 Jun 15]; 28(5-6):745-761. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jocn.14710
4. Al Knawy B, Adil M, Crooks G, Rhee K, Bates D, Jokhdar H, et al. The Riyadh Declaration: the role of digital health in fighting pandemics. Lancet [Internet]. 2020 Nov [cited 2023 Jun 15]; 396(10262):1537-1539. Available from: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)31978-4
5. Ronquillo CE, Peltonen LM, Pruinell L, Chu CH, Bakken S, Beduschi A, et al. Artificial intelligence in nursing: Priorities and opportunities from an international invitational think-tank of the Nursing and Artificial Intelligence Leadership Collaborative. J adv nurse [Internet]. 2021 May 18 [cited 2023 Jun 15];77(9), 3707–3717. Available from: https://doi.org/10.1111/jan.14855
6. O’Connor S, Yan Y, Thilo FJS, Felzmann H, Dowding D, Lee JJ. Artificial intelligence in nursing and midwifery: A systematic review. J Clin Nurs [Internet]. 2022 Jul 21 [cited 2023 June 15]. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/jocn.16478
7. Booth RG, Strudwick G, McBride S, O’Connor S, Solano Lopez AL. How the nursing profession should adapt for a digital future. BMJ [Internet]. 2021 Jun 14 [cited 2023 Jun 15]; 373(1190). Available from: https://doi.org/10.1136/bmj.n1190
8. World Health Organization. WHO guideline: Recommendations on digital interventions for health system strengthening: Recommendations and justification [Internet]. Geneva: World Health Organization; 2019 [cited 2023 Jun 15]. Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/311980/WHO-RHR-19.10-eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y
9. International Council of Nurses. Nursing a voice to lead: Nursing the world to health. Geneva: ICN; 2020 [cited 2023 Jun 15]. Available from: https://2020.icnvoicetolead.com/wpcontent/uploads/2020/03/IND_Toolkit_120320.pdf
10. Fennelly O, Grogan L, Reed A, Hardiker NR. Use of standardized terminologies in clinical practice: A scoping review. Int Jour Med [Internet]. 2021 May [cited 2023 Jun 15]; 149(104431). Available from: https://doi.org/10.1016/j.ijmedinf.2021.104431
11. Organisation for Economic Co-operation and Development. Bridging the digital gender divide: Include, upskill, innovate [Internet]. Paris: OECD Publishing; 2018 [cited 2023 Jun 15]. Available from: https://www.oecd.org/digital/bridging-the-digital-gender-divide.pdf
12. Lee J, Cho HS, Shin SR. Nursing strategies for the post-COVID-19 era. Int Nurs Rev [Internet]. 2021 Jun [cited 2023 Jun 15]; 68(2):149-152. Available from: DOI: 10.1111/inr.12653.
13. World Health Organization. Global Patient Safety Action Plan 2021-2030: Towards eliminating avoidable harm in health care. Geneva: World Health Organization; 2021 [cited 2023 Jun 15]. Available from: https://www.who.int/teams/integrated-health-services/patient-safety/policy/global-patient-safetyaction-plan
14. International Council of Nurses. Code of ethics for nurses [Internet]. Geneva: International Council of Nurses; 2021 [cited 2023 Jun 18]. Available from: https://www.icn.ch/sites/default/files/2023-04/ICN_Code-ofEthics_EN_Web_0_0.pdf